UX Design

UX Design Nedir?

UX Design kullanıcı deneyimi tasarımı demektir. UX’in açılımı ingilizce’de “User Experience” dir. User = Kullanıcı ve Experience = Deneyim. 
Türkçe manası “Kullanıcı Deneyimi Tasarımı” olan UX Design’ın tam olarak net bir tanımı yoktur. 

UX design yani kullanıcı deneyimi tasarımı çok boyutlu ve birçok faktörü barındıran bir kavramdır. Tasarımın görselliği, kullanılabilirliği, bilgi mimarisi, tasarım ile,  uygulama ile, ya da işletim sistemi ile insan etkileşimi gibi birçok dinamik ve disiplin içermektedir.

Bu makalemizde UX olarak User Experience yani Kullanıcı deneyimi hakkında en önemli konuları ve kavramları sizler için hazırladık. Kurumsal web tasarım, mobil uygulama, web tasarım projelerinde UX Design prensipleri ve disiplinleri çok büyük önem taşımaktadır.

UX Design yani Kullanıcı Deneyimi Tasarımının  belirli bir tanımı olmadığını ve birçok disiplini ve kriteri barındırdırdığını belirtmiştik. Şimdi sizlere UX Design’ı daha iyi anlamanız için farklı 10 adet tanımlama sunuyoruz.

10 Tanımda UX Design

• UX Design’ın Amacı, profesyonel iş dünyasında bir ürün ya da bir uygulama ile etkileşime giren insan arasında iyi bir etkileşim sağlayarak, fayda sunmak, müşteri sadakatini ve memnuniyetini artırmaktır.

• UX Design : Bir Kullanıcı ürün ya da web siteniz ile etkileşime girdiğinde bu etkileşim sürecindeki deneyimi belirleyen süreçtir.

• UX Design yani User Experience Design kullanıcıyı dikkate alan bir tasarım sürecidir.

• UX Design, Kullanıcılara harika bir kullanıcı deneyimi sunmak için tasarlanmış ürün ve sistemleridir. (Web site, uygulama, sistem,).

• UX Design; Kullanıcı etkileşimleri sonucunda kullanıcıda olumlu duygular ve yaratma sürecidir.

• UX design her zaman değiştirilmesi ve geliştirilmesi gereken bir kullanıcı deneyimi sürecidir

• UX design, hedef kitlenizi göz önünde bulundurarak iyi bir kullanıcı deneyimine sahip ürün ve sistemler geliştirme tekniğidir.

• UX design araştırma, tecrübe ve gözlem gerektiren uzun vadeli bir iş sürecidir.

• UX Design, Bir markanın dijital pazarlama süreçlerindeki en öenmli elementlerden birdir. Çünkü başarısız bir kullanıcı deneyimi sizi hiç bir zaman tatmin etmeyebilir.

• UX design Müşteri ve ürünleriniz arasında duygusal bir oluşmasını sağlayan bir kullanıcı deneyimi sürecidir. Şöyle düşünün kullanıcıları önemseyen ve kullanıcı dostu bir ürün deneyimine sahipseniz, müşterileriniz sizin web sitenize girdiklerinde olumlu duygulara sahip olacaklardır.

UX Design’ın Tarihi

UX Design tarihi M.Ö. 5. yüz yıllarda Antik Yunan ve Antik Mısır tarihine kadar dayandığı yapılan araştırmalar tarafından da tespit edilmiştir. UX Design  tanımını sadece web sitesi ya da bir mobil uygulama olarak ele almamak gerekir, Televizyon kumandasının tasarımı, iphone cep telefonunuzun kullanıcı tasarımı, web sitenizin yönetim paneli, evinizdeki prizin konumu ve kullanım kolaylığı, 

Sanayileşmenin artmaya başladığı 19. Yüzyılda.Henry Ford gibi büyük  sanayiciler tarafından UX Design In önemi ve kullanıcı deneyimi ile büyük bir fark yaratabilecek leri konusunda bilgi sahibi oldular. Henry Ford yeni motor buluşları ve araç geliştirme stratejileri tamamen daha iyi bir kullanıcı deneyimi sunmayı amaçlamakta idi.

UX Design Örneği

Güzel bir örnek olarak; bir çalışma sandalyesi aldığınızı düşünün. Tasarımını ve görüntüsünü beğenerek, İnternet üzerinden siparişini verdiniz, ürünü kurulum yaptıktan sonra ilk denemenizi ve testini yapmak için hemen oturdunuz. İşte tam olarak bu oturduğunuz an ve buradaki test farkındalığınız kullanıcı deneyimidir. Rahat, kullanışlı, kaliteli, sağlam, kolay kurulum gibi olumlu duygular ortaya çıkaran bir ürüne sahip olduysanız UX Design yani kullanıcı deneyimi başarılı olmuş demektir. Ama tam tersi, rahatsız, arkanıza yaşlandığınızda kırılacak kadar dayanıksız ve kalitesiz gibi olumsuz fikirler oluşursa deneyiminiz sürecinde bir daha o marka ve şirketten ürün almak istersiniz,

Şirket ve markanın sizi mağdur ettiğini zamanınızı ve paranızı boşa harcadığınızı düşünebilirsiniz. Ürünü iade etmek için ilk fırsatta mağaza ile iletişime geçer ve kötü bir müşteri yorumu yazarsınız.

UX Design’ın En Önemli Disiplinleri Nelerdir?

UX Design 4 Temel disipline sahip bir terimdir.Bunlar deneyim stratejisi, etkileşim tasarımı, kullanıcı araştırması ve bilgi mimarisidir.

1- Deneyim Stratejisi

UX Design herhangi bir ürün ve hizmet sağlayan şirketlere çok büyük bir değer katar. Hem müşterinin hem de şirketin ihtiyaçlarını karşılayan bir deneyim stratejisi oluşturmak ilk basamaktır. Experience Strategy ya da ExS olarak ta bilinen bu disiplin ideal kullanıcı deneyimi oluşturmak için oluşturulan eylem planıdır.

2- Etkileşim Tasarımı

İnteraction Design (IxD) yani Etkileşim Tasarımı da butonlar, sayfa geçişleri, açılır menü alanları, sepet sayfaları gibi tüm etkileşimli alanları göz önüne alarak kullanıcıya nasıl bir deneyim sunacağına odaklanır. Ve kullanıcıların kolay  ve zahmetsiz bir şekilde web site ve sistem üzerinden etkileşime girmesini sağlayacak tasarımlar inşa etmeye odaklanır.

3- Kullanıcı Araştırması

User Research (UR) yani Kullanıcı Araştırması şirketin ya da markanın hedef kitlesini göz önünde bulundurarak, onlara hitab eden bir kullanıcı deneyimi tasarımı belirler. Bu araştırma mevcut ve potansiyel müşterilerden sürekli geri bildirim almak ile alakalı uzun bir süreci de kapsamaktadır. Bir çok kurumsal web siteye girdiğinizde tam alış veriş yapacağınız sırada sitemizi nasıl buldunuz butonu gözünüze çarpabilir. Şirketin sizden geri bildirim alması UX Design (Kullanıcı Deneyimi) süreçlerinde önemli bir yol haritası olmaktadır. Bunun için hotjar gibi programları kullanabilir ve etkili ve hızlı bir şekilde hedef kitlenizden ger bildirim alabilirsiniz.

4- Bilgi Mimarisi

İnformation Architecture (IA) yani Bilgi Mimarisi UX design Kullanıcı deneyimi açısından oldukça önemli bir alandır. Kullanıcıya istediği doğru bilgiyi özenle hazırlamak ve web sayfanızda ya da arayüz tasarımında doğru yerde doğru şekilde konumlandırmak çok önemlidir. Bilgi Mimarisi tam olarka şudur; Bilgi mimarisi her zaman kullanıcın aradığı bilgiyi çok hızlı ve kolay bir şekilde bulmasını sağlayan süreçtir. Eğer uzun bir içerik yazıyor iseniz içeriği kesinlikle alt başlıklara ve paragraflara iyi bir şekilde bölmelisiniz. Kullanıcın bilgiyi kolay bulması için içerikte çapa bağlantı listelerine (Table Of Contents) yani sayfa içindekiler kısmına yer vermelisiniz. 

Bu 4 Temel Madde UX Design’ın Ana Disiplinlerdir. Ancak hepsi de bu kadar değildir. Alt maddeler olarak iletişim tasarımı, bilgisayar bilimi, insan bilimi, psikoloji bilimi, kullanılabilirlik uzmanlıkları gibi bir çok alt alan da UX Design In yakından ilgilendiren önemli konulardır.

UX Design Örnek Sorun Tespit Örneği

Örnek Verecek Olursak, 
Bir web siteniz var, web sitenizin kullanıcı trafiği de çok iyi ama telefon araması ve web site iletişim formu geri dönüşleriniz çok zayıf kalıyor. Bu durumu tecrübeli bir web ajansına anlattığınızda sitenizi detaylı bir şekilde inceleyeceklerdir. 

Web Site Hız Testi

İlk önce web sitenizin geç açılıp açılmadığına bakılacaktır. Eğer yavaş bir web siteniz var ise hemen çıkma oranlarını yüksek olacak ve müşterileriniz sitenizin içeriğini görmeden sitenizden ayrılmış olacaklardır. Bunu şu şekilde düşünebilirsiniz. Fiziksel mağazanıza bir müşteriniz sizden herhangi bir ürünü satın almak için geldi, Fakat içeri girdiğinde onu karşılayan kimse olmadı ve 1-2 dakika birisinin gelmesini bekledi ve geri çıkararak mağazanızın yan tarafındaki rakip şirketten ürünü satın aldı. 

İnternet siteniz yavaş açılıyor ise tam olarak bu süreci yaşıyorsunuz demektir. İnternet ortamında kullanıcıların hiç vakit kaybetmeye tahammülü yoktur ve 3 sn. bir gecikme dahi müşterinizin web sitenizden ayrılarak başka bir siteden ihtiyaç duyduğu bilgi ya da ürünü elde etmesine neden olacaktır.

Bu arada web site hız testinin sadece ana sayfanız için test edilmesi yanlış olacaktır. Tüm açılış sayfalarınız için test edilmesi daha sağlıklıdır. 
web sitenizin hız testleri Google PageSpeed üzerinden yapabilirsiniz.

Mobil Uyumluluk Testi

Mobil uyumluluk sorunları varsa bunların da giderilmesi için size rapor sunacaklardır.  Mobil uyumluluk sorunları size ciddi anlamda zarar verebilir. Web siteler ençok ziyareti mobil cihazlar üzerinden almaktadır. 
Tercih Yazılım olarak web site çalışmalarını üstlendiğimiz marka ve şirketlerde trafik kaynaklarının %80 ve üzerinin Mobil Cihazlardan geldiğini görüntülemekteyiz. Google Analytics bağlantısı ile web sitenizin trafik kaynaklarını detaylı analiz edebilirsiniz.

Eğer mobil uyumluluk sorunlarınız var ise başarısız bir kullanıcı deneyimi sunacağınız için dönüşüm oranlarınız düşecektir.

UX Sorunlarının Tespiti

Yukarıdaki yazdığımız tüm kriterler aslında dolaylı ve doğrudan UX design yani kullanıcı deneyimi tasarımının bir parçasıdır. Makalenin en başında yazdığımız tanıma gelecek olursak;

UX sorunları neler olabilir, teklif al butonuna tıklıyorsunuz ve açılan dorm üzerinde kullanıcının bilgilerini girmesi çok zor oluyor. Kullanıcı form bilgilerini girerken çok zorlanıyor ve form alanları üzerinde doldurulması zorunlu alanlar da bildirilmediği için kullanıcının zorlukla doldurduğu forma gönder deyince beklemediği bir şekilde hata ile karşılaşmasına neden oluyor. Bunun gibi UX Design (Kullanıcı Deneyimi Tasarımı) sorunlarının tespit edilmesi ve çözülmesi gerekir. 

UX design yani kullanıcı deneyimi tasarımı çok boyutlu ve birçok faktörü barındıran bir kavramdır. Tasarımın görselliği, kullanılabilirliği, bilgi mimarisi, tasarım ile,  uygulama ile, ya da işletim sistemi ile insan etkileşimi gibi birçok dinamik ve disiplin içermektedir. UX Design Tanımı

UX Design Sorunları Nasıl Tespit Edilir? 

Kendi başınıza tespit edebileceğiniz sorunlar:

Web sitenizde sizin için önemli olan sayfaları, butonları, menüleri, slider gibi interaktif alanları özellikle mobil cihazlar üzerinden test ediniz. PageSpeed İnsights üzerinden web sitenizin önemli sayfalarının hızlarını kontrol ediniz.  Eğer Search Console bağlantınız ve erişiminiz var ise Google Search Console üzerinden web sitenizin herhangi bir mobil uyumluluk ve güvenlik sorununun olup olmadığını kontrol edebilirsiniz. Web sitenizin mobil uyumlu olup olmadığını Google Mobile Uyumluluk Testi sayfasından da kendiniz hiç bir kod ve web geliştirme alanında bir uzmanlığa sahip olmadan yapabilirsiniz.

Kullanıcı deneyimini İzleyerek Tespit Edilen Sorunlar ve İyileştirmeler :

Yukarıda kendi başınıza tespit edebileceğiniz sorunlardan bahsetmiştik. Ama tabiki de sorun bu kadar basit olmayabilir. Kullanıcı deneyimi bir sorundan ziyade bir süreçtir. Kullanıcı deneyimi sürekli gözlemlenerek iyileştirilmesi gereken bir konudur. Tam da bu nedenle kullanıcıların web siteniz üzerinde nereden, hangi amaçla geldiğini ve web sayfasında neler yaptığını ve nasıl giyindiklerini incelemeniz gerekecektir.  Bu gözlemi yaptığınızda kullanıcıların neden arama butonuna tıklamadıkları ya da neden sayfayı aşağıya kaydırmadıkları, ya da sizin için önemli olan bir butona neden tıklamadıkları hakkında fikirler edebileceksiniz.

Yandex Metrica gibi profesyonel ve ücretsiz araçlar ile UX sorun tespiti

Yandex Metrica gibi araçlar sayesinde UX design hatalarının tespiti ve iyileştirilmesi konusunda iyi veriler elde edeceksiniz. Tabi ki bu sadece doğru tanıyı koyabilmek adına yapılan en önemli adımlardan bir tanesidir. Bundan sonraki süreçlerde UX design kullanıcı deneyimi sorunlarının iyileştirilmesi için UX designer ile süreçleri devam ettirmeniz gerekecektir.

AB Testleri:

AB testleri sadece büyük kurum ve markalar için yapılan bir test süreci değildir. Ama AB testi yaptırmak için kayda değer bir trafiğinizin olması önemlidir.

AB testi şudur; Web sitenize giren kullanıcılara farklı tasarımlar sunulur ve en çok dönüşüm ve başarılı etkileşim sağlayan tasarımın tespiti yapılır. Bu sayede UX Design süreçlerinde iyileştirmeler ve dönem dönem AB testleri yapılarak iyileştirilmesi gereken süreçler ortaya çıkarılır. Bu süreçleri kesinlikle tecrübeli bir UX designer ya da profesyonel bir web ajansı ile yürütmeniz çok önemlidir.  UX designın önemli bir unsuru olan CTA (Call to Action) mesajları kullanıcının satın almasına ve potansiyel müşteriye dönüşmesine katkı sağlar. CTA'lar 'Hemen Satın Al', "Sınırlı Sayıda Stok", "işinizi Büyütmeye Bugün Başlayın" gibi harekete geçirici mesajlar içeren tasarımlar ve butonlardır.  Ab testleri ile en çok dönüşüm getiren Call to Action alanlarının belirlenmesi ve geliştirilmesi gerekir.

UX Tasarımcı / UX Designer Kimdir?

Yukarıda Sizler için UX Design (Kullanıcı Deneyimi Tasarımı) hakkında detaylı bilgi paylaştık. UX design konusunu yeterince anladığımıza göre bir UX Tasarımcının neler yaptığı hakkında aklınızda bazı kavramların netleştiğini düşünebiliriz. Aslında UX designer yukarıda saydığımız tüm araştırma ve stratejileri oluşturan ve gerçekleştiren kişidir diyebiliriz.Çok büyük şirketler Adobe, Microsoft, Apple, Samsung , Google gibi kullanıcı deneyimine son derecede önem veren şirketler bünyelerinde bir çok UX designer çalıştırmaktadırlar.

Kısaca UX Designer, En iyi kullanıcı deneyimi oluşturmak için araştırma, strateji, plan ve tasarım süreçlerini tamamlayan ekibin bir parçasıdır.

UX Designer / UX Tasarımcı Ne Yapar?

UX designer ya da Kullanıcı Deneyimi Tasarımcısı genel olarak teknolojileri daha insancıl ve daha kullanışlı hale getirmek üzere hizmet veren kişilere denir diyebiliriz.

UX Designer Ne Yapar?

• Hayal kurar: Hayal kurarak rün üzerinde daha başarılı bir kullanıcı deneyimi nasıl oluşturulur sorusunun cevabını arar.
• Kullanıcı ve hedef kitle araştırması yapar.
• Ürün, hizmet ve dijital içeriklerin bilgi mimarisini belirler.
• En başarılı kullanıcı deneyimini ortaya çıkarmak için sürekli geliştirmeler ve yeni prototipler sunar.
• Kullanıcı deneyimi tasarımlarını tasarlar.
• Kullanıcı Deneyimi testlerini yapar.
• Kullanıcı deneyimi testleri ve kullanıcı geri bildirimleri doğrultusunda daha etkili bir kullanıcı deneyimi oluşturmak için sürekli geliştirmeler yapar.

UX Designer ve Grafik Tasarımcı Arasında Ne Fark Vardır?

• UX tasarımcılar sürekli kullanıcı deneyimini geliştirmek amacıyla teknoloji odaklı etkileşimli sistemler yaratır. Grafik Tasarımcılar ise bir marka ya da belirli bir ürün ile ilgilenen hedef kitle arasındaki iletişimi güçlendirmek adına görsel tasarımlar yapar.
• UX Designer etkileşimli tasarımlara odaklanır, Grafik tasarımcılar ise etkileşimsiz görseller tasarlar. Grafik tasarımcılar için kullanıcı deneyiminden ziyade mesajın karşı tarafa etkili bir şekilde iletilmesi önemlidir.
• UX Designer In çalışma alanını etkileşimli bir mobil uygulama, grafik tasarımcının çalışma alanını da bir poster tasarımı olarak düşünebilirsiniz. Mobil uygulama üzerinden bir çok etkileşime girebilir fakat afiş tasarımı etkileşimli bir ürün olmayacaktır.
• UX tasarımcılar ve grafik tasarımcılar arasında da net bir maaş farkı bulunmaktadır. 2022 verilerine göre Amarika’da bir UX Designer’ın yıllık maaş ortalaması 70.000 -120.000 Dolar  iken , Grafik tasarımcının Yıllık maaş ortalaması ise 43.000 - 80.000 Dolar aralığında olmaktadır.

UX Design Hakkında Son Söz

Gelişen teknolojiler ve artan rekabet koşulları her geçen gün kullanıcı deneyiminin yani UX’in öneminin daha da çok artmasına neden olmaktadır. 
Örnek olarak Apple ürünlerinin daha pahalı olmasına rağmen  daha çok satmasının nedeni, benzersiz bir kullanıcı deneyimi sunması olacaktır. Birçok İphone kullanıcısına neden iphone kullandıkları sorulduğunda şu cevabı vermişlerdir. iphone’dan başka bir telefon kullanabileceğimi zannetmiyorum olmuştur.

UX Design her geçen gün artmakta ve talep görmekte olan bir uzmanlık alanı haline gelmiştir.